Çin ve Yolsuzluk

Bu Çinli dostlara göre, Çin'in dünya basınında öne çıkması için ya bir doğal felaket olması, ya da bir olumsuzluğun abartılması gerekir.
Son aylarda Çin yapımı oyuncakların kalitesi ile gıda ve ilaç güvenliği hakkındaki haberler benzer yakınmalara yol açsa da, Çinli dostlar üst düzey yetkililerin yolsuzluklarıyla ilgili haberler üzerine belki de ilk kez Batı basınında çıkan haberlere olumlu tepki gösterdi.
Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) 17. Ulusal Kongresi yaklaşırken hazırlanan bir raporda, geçen yıl haklarında soruşturma açılan 90 bin üyenin yüzde 60'ının yolsuzlukla ilişkili bulunduğu kaydedildi.
Ancak rapordaki en ilginç saptama yolsuzluğa karışan üyelerin yüzde 90'ının en az bir evlilik dışı ilişkisinin bulunduğuydu. Hatta geçen yıl görevinden alınan ÇKP Şanghay Sekreteri Chen Liangyu'nun en az 11 metresi bulunduğu ileri sürüldü.
Yolsuzluğa karışan yetkililerin evlilik dışı ilişkisi olmasında şaşılacak bir durum yok, ama Şanghay parti sekreterliği gibi devlet başkanlığına giden yoldaki basamaklardan biri olarak kabul edilen bir görevde bulunan kişinin bu duruma gelmesi endişe vericiydi.
Şu ana kadar ortaya çıkarılan yolsuzluk vakalarında ipucu genellikle ya bir metres hikayesi, ya da alınan lüks evler oldu. Pekin Belediye Başkan Yardımcısı Liu Zhihua, Olimpiyat Oyunları inşaat projelerinden metresine pay aldığı için görevden alındı. Bir yerel yetkili artık kendisi için tehlike olmaya başladığını düşündüğü metresini arabasına bomba koyarak öldürmek suçundan idama mahkum oldu.

İştah

Çin'in 1970'lerin sonunda başlattığı dışa açılma politikası kuşkusuz çok sayıda yabancı yatırımcı ve iş adamının iştahını kabarttı. Bu durum aynı zamanda yerel yetkililerin eline büyük bir güç verdi. Atacakları bir imza ile milyonlarca dolarlık yatırımların kaderini etkileyen bu yetkililer, suyun biraz da kendi bahçelerine akmasına çalıştı.
İş adamı olan bir dostum bir alım için şirketin müdürüne de ödeme yapması gerektiğini anlatmıştı. Bu dostum müdürle bindikleri otomobilden içi para dolu bir çantayı bırakıp inmişti. O yetkili ise kötü bir şey yaptığını düşünmüyordu. Ona göre şirketinin çıkarlarına zarar vermemiş, yalnızca kendisine de yarar sağlayarak, malı alacak firmayı seçmişti.
Birçok işadamı bu bakış açısının Çin'de hayli yaygın olduğunu söylüyor. Çin basınında yer alan bir yorumda ise, Çin'in son 20 yılı aşkın sürede dünya ekonomisine büyük hızla açıldığı, Rusya ve ABD'den sonra kendi olanaklarıyla uzaya astronot göndermeyi başardığı hatırlatılarak, SSCB'nin dağılmasından sonra Rusya'nın içine düştüğü "yozluklardan" korunmayı hedefledikleri kaydedildi.
Rüşvet, Mao Zedung zamanından beri ÇKP'nin "6 büyük kötülük" sıralamasında ilk sırada
Rüşvete idam cezasının verilebildiği Çin'de 2000 yılında bölge valisi Hu Çangçıng ile Ulusal Meclis Başkanı Yardımcısı Çen Kejie, enselerine kurşun sıkılarak idam edilmişlerdi. Aradan 7 yıl geçtikten sonra eski Devlet Gıda ve İlaç İdaresi Müdürü Cın Şiaoyü sekiz şirketten yaklaşık 850 bin dolar rüşvet almak suçuyla idam edilen bir başka üst düzey yetkili oldu.
Çinli yetkililer, birçok ülke ile aralarında gerekli yasal düzenlemeleri yapamadıklarından ve yolsuzluğa karıştıktan sonra bu ülkelere kaçanların iade edilmemesinden yakınıyor. Geçen yıl ABD'nin idam cezasına çarptırılmayacağı sözü aldıktan sonra Çin'e iade ettiği bankacı Yün Cındong 12 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Hakkında rüşvet soruşturması başlatılınca Çin'e iade edilen ilk resmi görevli olan Yü ve iki arkadaşının usulsüz kullandıkları ve zimmetlerine geçirdikleri paranın 250 milyon Amerikan dolarını bulduğu belirtildi. Kara para aklamak suçundan Las Vegas mahkemesi tarafından da ceza verilen Yü'nün ise kumar düşkünü olduğu ileri sürüldü.
Burada bir noktanın altını çizmek gerekir, Çin'i izleyen yabancı diplomat veya basın mensuplarının çoğunluğunun ortak görüşü, Çin yönetiminin yolsuzluğun boyutlarının ciddiyetini kavradığı ve bu konudaki mücadelede samimi olduğu yönünde.
Kısa süre önce Çin'de yolsuzlukla mücadele amacıyla devlet düzeyinde özel bir birim kuruldu. Devlet Yolsuzlukla Mücadele Müdürlüğü adı verilen bu kuruluşun başına, Teftiş Bakanlığı'na getirilen Ma Wen atandı.
ÇKP yetkilileri uluslararası alanda yolsuzlukla mücadele konusunda kullanılan etkili yöntemlerden yararlanılarak Devlet Yolsuzlukla Mücadele Müdürlüğü kurulmasının, "Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Anlaşması"nda belirlenen yükümlülükleri yerine getirmeyi amaçladığını belirtti.
Bundan önce de ÇKP, "rüşvetin kötülüklerini anlatan" kitabı liselerin yeni öğretim programına dahil etti. Kitabın yazarı Mıng Jia, kitapta, "Rüşvet, aile saadetini harap eder." ana fikrinin işlendiğini açıkladı. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucusu Mao Zedung zamanından beri ÇKP'nin "6 büyük kötülük" sıralamasında ilk sırada yer alan rüşvetin ardından, kumar, fuhuş, uyuşturucu, hırsızlık ve batıl inanç geliyor.
ÇKP'nin rüşvetle mücadelesinin halkın desteğini kazanmak konusundaki en büyük sınavı olduğunu söylemek abartı olmaz. Zira reform ve dışa açılma politikasının toplumda yarattığı farklılığın halk tarafından kabul görmesi, halkın vicdanının rahat olmasına bağlı. Bu da halkın yeteneklinin kazandığına ve adaletin işlediğine inanmasıyla mümkün.
Kaynak: BBC